Przedpremierowa recenzja: Andy Mulligan "Śmieć"

Trzech chłopców, którzy całe dnie spędzają na wysypisku śmieci.

Dzieciństwo, które zostało odebrane.

Spryt, który potrzebny jest, by przeżyć.

I wspólna tajemnica, która połączyła bohaterów bardziej niż przyjaźń.

Opowieść rozpoczyna się w momencie wyjątkowym dla dzieci żyjących na wysypisku śmieci. Ich codziennością jest brodzenie w ludzkich odchodach, segregowanie zgniłej żywności od wartościowego dla nich plastiku oraz fart, gdy uda się natrafić na coś zdatnego do spożycia. Zwykłym śmieciem - ot, czym są te dzieciaki dla społeczeństwa. Takim samym odpadem, jak te w których buszują. Bohaterowie nie znają innej rzeczywistości, na śmietnisku wychowali się, i na śmietnisku zapewne zestarzeją się, aby potem zakończyć swój marny żywot. Kiedy więc pewnego dnia Raphael trafia na coś wyjątkowego, dla niego i dwójki jemu podobnych, Gardo i Juna zwanego Szczura, oznacza to początek niesamowitej przygody, która okazuje się być szansą na odmianę życia. Gdy policja zaczyna niebezpiecznie interesować się zawartością małej saszetki, chłopcy wiedzą. że wykryli coś szczególnego i zrobią wszystko, aby dotrzeć do źródła i zrozumieć istotę niecodziennego znaleziska. 

"Śmieć" to niebanalna, nietuzinkowa i niosąca głębsze przesłanie, przepiękna historia o przyjaźni silniejszej niż pieniądze oraz wpływy skorumpowanego świata. Książka jest mądrą i liryczną opowieścią o przygodzie, jaką dane jest przeżyć dzieciom żyjącym w niewyobrażalnej dla przeciętnego człowieka biedzie. Warunki świata, jaki otacza bohaterów, wydają się być całkowicie nierealne, nasz mózg nie chce tolerować nawet myśli o ich autentyczności , pierwszym naturalnym odruchem jest negacja i niedowierzanie. Jak żyć pośród szczurów, ekskrementów, zgniłych odpadów? Autor obrazuje zdolność przystosowania się człowieka do każdego środowiska. To, co nam wydaje się nieprawdopodobne, w rzeczywistości jest codziennością dla wielu ludzi, co podkreśla Andy Mulligan w "Podziękowaniach" na ostatnich stronach swej publikacji. Przedstawione zdarzenia są fikcją literacką, nie mniej jednak obraz nędzy, w jakiej przyszło żyć dzieciom, łamie serce.

W tle przepięknej, ponadczasowej przyjaźni, jaka połączyła Raphaela, Gardo i Szczura, dostrzegamy wyraźnie naszkicowane wątki społeczno-obyczajowe. Autor trafia w samo sedno, poruszając szereg tematów, mocno związanych z problemami dzisiejszego świata. Oddaje do refleksji czytelnika nie tylko kwestię biedy samej w sobie, powieść dotyka również spraw politycznych. Mulligan zmusza nas do tego, aby na chwilę zatrzymać się przy zagadnieniu sprawiedliwości. Czy przestępstwo popełnione w słusznym celu jest usprawiedliwione? Czy kiedy człowiek okrada złodzieja automatycznie staje się "lepszym złodziejem"? Szereg treści, jakie w swoim dziele zawarł autor, wpływa na uniwersalność publikacji, która staje się czymś więcej niż tylko mądrą książką o przyjaźni. 

Lektura powieści "Śmieć" była dla mnie zupełnie nowym doświadczeniem, nauczyła mnie pokory względem literatury. To jest książka, o której nie można powiedzieć "to już było". Utwór jest nieszablonowy pod wieloma względami, również narracji i sposobu zapisu. Treść przekazywana jest czytelnikowi kolejno przez różnych narratorów, a ich obecność mocno zaakcentowana. Poszczególne osoby zaznaczają swój udział, przedstawiają się odbiorcy, witają bądź żegnają, zaznaczając, iż nie powrócą już na karty powieści. Powyższa koncepcja autora była strzałem w dziesiątkę, dzięki temu czujemy się prowadzeni za rękę i nie potrzebujemy więcej czasu, aby spostrzec się, kto jest kim. Chociaż nie jestem zwolennikiem ekranizacji filmowych powieści, a napis "based on the book" przyprawia mnie o pewien rodzaj irytacji, tak na kinową wersję "Śmiecia" będę czekać z niecierpliwością. Andy Mulligan napisał gotowy scenariusz, bez konieczności poprawiania. Historia jest godna poznania, interesująca i rzeczywiście wyjątkowa. Zmagania bohaterów to przepiękna, wywołująca łzę w oku opowieść o zachowaniu człowieczeństwa w obliczu konsekwentnego niszczenia ludzi od najmłodszych lat. "Śmieć" to wzruszająca baśń o zjawiskowej przyjaźni i solidarności, osadzona w klimatach skrajnej nędzy.

Dziękuję Wydawnictwu Replika za możliwość przedpremierowego przeczytania powieści!

Andy Mulligan "Śmieć"

Wydawnictwo Replika, 2014

ilość stron: 292

data premiery: 16.04.2014